دوربین مدار بسته یک ابزار امنیتی می باشد که جهت اهداف مهمی از قبیل کنترل و نظارت ، افزایش امینیت و ایمنی و حراست ، امور تحقیقاتی و آموزشی کاربرد دارد.یک سیستم کامل دوربین های مدار بسته به لحاظ تجهیزاتی که در آن استفاده می شود شامل دو نوع متعلقات active و passive می باشد که تجهیزات پسیو دوربین مدار بسته را می توان بستر انتقال مانند داکت و کابل و ... نام برد و تجهیزات اکتیو دوربین مدار بسته را نیز خود دوربین ، دستگاه رکوردر ، هارد دیسک و سایر تجهیزات الکترونیکی فعال نام برد.

دوربین مدار بسته جهت نصب در محیط بیرونی و محیط داخلی طراحی می شوند و دوربین های مخصوص محیط های داخلی دارای طراحی بدنه متفاوت از دوربین های خارجی هستند.زیرا د فضای بیرونی وجود گرد و غبار و رطوبت و ... عواملی هستند که می توانند به دوربین آسیب برسانند و دوربین های Outdoor جوری طراحی شده اند که بتوانند در مقابل این آسیب ها ایمن باشند.

انواع دوربین مدار بسته از لحاظ شکل ظاهری 
۱- دوربین های Board Camera : دوربین بسیار ساده متشکل از یک برد الکتریکی و یک لنز است.(مانند دوربینهای به کار رفته در در باز کن های تصویری)
2- دوربینهای Pinhole و Miniature: دوربینهای در ابعاد کوچکی هستند که بوسیله پایه ای که دارند، روی سطح مناسب نصب می شوند. لنز این دوربینها به دو صورت ثابت و متغیر است. این دوربینها در جاهایی مثل آسانسورها، در بازکن ها و یا محل هایی با ابعاد کوچک کاربرد دارند.
3-دوربینهای سقفی :(Dome Camera) دوربینهای گنبدی شکل هستند که با استفاده از پایه های مخصوصی که دارند بر روی سقف یا دیوار نصب می شوند. و کاربرد آن روی سقف بیشتر بوده معمولا بصورت سقفی استفاده می شوند.در مکان های داخلی فروشگاه ها ، ساختمان های مسکونی ريال پارکینگها و ... از این دوربین ها استفاده می شود.
دوربین های Dome دارای یک برد الکتریکی و لنز هستند که این دو قسمت توسط یک محفظه حبابی شکل پوشانده شده اند. لنز استفاده شده در بعضی از این دوربینها به صورت (ثابت) و در بعضی دیگر به صورت (متغیر) است.
مزیت مهم این دوربینها این است که زاویه دید و جهت آن براحتی قابل تعویض نیست. و برای این کار نیاز است که حباب آن باز شود و هر فردی که بخواهد زاویه آن را عوض کند، با مشکل روبرو خواهد شد.
4- l :(vandalproofcamera)این دوربینها مانند دوربین های Dome است. با این تفاوت که (Vandal proof Camera) برای فضاهای خارجی طراحی شده است. این دوربین به دلیل نوع جنس بدنه، در مقابل ضربه و شرایط جوی بد مقاوم بوده و به راحتی آسیب نمی بیند.
۵- دوربین صنعتی (BOXCamera): این نوع دوربینها را هم در محیط های داخلی و هم در محیط های خارجی بر روی پایه می توان نصب کرد. با این تفاوت که اگر بخواهیم دوربین را در محیط خارجی نصب کنیم، باید آن را داخل محفظه (housing)قرار دهیم.
لنز دوربینهای باکس قابل جدا شدن است، به طوری که در هنگام خرید هم لنز روی دوربین نصب نیست و باید به صورت جداگانه خریداری شوند. 
دوربین های (IR(IR camera: این دوربین ها برای دید در شب طراحی شده اند و در آنها از LED هایی با برد ۳۰، ۳۰، ۵۰ و ۷۰ متر استفاده شده است. و طرز کار این دوربینها به دو صورت active  و passive  است.
حالت Active: در این حالت دوربین با ساطع کردن نور مادون قرمز(infrared radiation) و دریافت انعکاسی آن اقدام به ضبط تصویر می کند. 
حالت Passive: در این حالت دوربین با استفاده از تقویتنور مادون قرمز طبیعی و ضعیف محیط (مثل نور ماه و ستارگان و...) تصویر را ضبط می کند.مزیت این سیستم نسبت به سیستم اکتیو این است که در سیستم پسیو هیچ اشعه یا نوری از دوربین ساتع نمی شود که ای نور ساتع شده باعث جلب توجه کسی یا ایجاد اختلال در چیزی شود. 

نکته:بدلیل اینکه در سیستم IR  از مادون قرمز بجای نور معمولی استفاده می شود ، تصویر بدست آمده تک رنگ است.

ZOOM CAMERA : این دوربینها در ظاهر شبیه دوربینهای با کسی بوده و تفاوتشان با دوربینهای دیگر این است که دارای لنز با فاصله کانونی متغیر هستند. یعنی قابلیت زوم کردن دارند و هم با زاویه باز می توانند فیلم بگیرند و هم با زاویه بسته . قدرت زوم این دوربینها با اعدادی مثل 22X  30X روی آن نوشته می شود.

 SPEED DOME: به این دوربینها (PTZ) که مخفف عبارت (PANTILT ZOOM) است، نیز گفته می شود.این  دوربینها از نظر ابعاد بزرگتر و از نظر قیمت گرانتر از دوربینهای دیگر هستند.
قابلیت ویژه این دوربین گردان بودن آن است که توسط کنترل کننده هایی که روی دوربین نصب شده انجام می شود  در جهت افقی 360 درجه و در جهت عمودی 180 درجه توانایی گردش را دارند.
 انواع لنز
 لنز مجموعه ای از عدسی های شفاف هستند که با الگوی خاصی درون یک محفظه پلاستیکی قرار میگیرند. لنزها نور های منعکس شده از محیط را متمرکز کرده و روی CCD می تابانند تا CCD این امواج را گرفته و تبدیل به سیگنالهای الکترونیکی، برای ثبت یا ضبط تصویر کنند.
جنس عدسی معمولا از شیشه می باشد. اما در سالهای اخیر عدسی هایی از جنس پلاستیک شفاف هم تولید شده و با قیمت ارزانتر به بازار عرضه شده است که کیفیت این نوع عدسی از عدسی شیشه ای پایینتر است. لنزها با توجه به پارامترهایی در انواع مختلف ارائه می شوند.
مهمترین مشخصه برای هر لنز FOCAL LENGTH و دیافراگم (DIAPHRAGM) است که این دو مشخصه بوسیله اعداد ثبت شده روی لنز نشان داده می شوند.
 فاصله کانونی (FOCAL LENGTH) : فاصله کانونی عبارت است از فاصله سنسور دوربین CCD تا مرکز اپتیکال لنز که بر حسب میلیمتر مشخص می شود. هر چه این عدد کوچکتر باشد لنز لنز زاویه دید باز تری دارد و در اصطلاح به آن لنز (WIDE) گفته می شود. و بر عکس با بزرگتر شدن این دامنه دید لنز کمتر می شود. (TELE)

دیافراگم (DIAPHRAGM) : دیافراگم روزنه های روی لنز است که قطر آن متغیر و قابل تنظیم است. دیافراگم برای کنترل مقدار نور عبوری از لنز به کار می رود. به این صورت که در فضاهایی که شدت روشنایی بالاست دیافراگم باید بسته تر و در فضاهایی که شدت روشنایی کم است دیافراگم باید باز تر باشد.
دیافراگم لنز ها به دو صورت دستی (Manual Iris) و اتوماتیک (Auto Iris) تنظیم می شود. در تنظیم دستی، دیافراگم با استفاده از یک رینگ دستی تنظیم می شود. کاربرد این لنز در دوربینهای مدار بسته تقریبا منسوخ شده است.
در سیستم اتوماتیک، تنظیم دیافراگم بوسیله یک موتور و باتوجه به دستوری که از دوربین می گیرد تنظیم می شود.

دسته بندی لنز ها بر اساس فاصله کانونی :

لنز ها بر اساس فاصله کانونی به دو نوع ثابت یا fix و متغییر یا varifocal تقسیم می شوند.

در لنز های fix فصاله کانونی در عدسی ها ثابت است و در مکان های داخلی که زایه دید شما کاملا ثابت است می توان از این نوع لنز ها استفاده نمود.

لنرهای varifocal دارای این قابلیت هستند که بتوان فاصله کانونی آنها را بصورت دستی تغییر داد.در کنار این لنز ها بسته به طراحی لنز ، ابزارهایی برای تغییر فاصله کانونی آن در نظر گرفته شده است که توسط آن ها می توانیم تصویر خود را بصورت tele یا wide در بیاوریم.

نوع دیگر لنز های varifocal لنز های موتورایز هستند که با توجه به دارا بودن موتور داخلی در این لنز ها می توان کادر تصویر را از راه دور و توسط کنترلر یا خود دستگاه DVR بزرگنمایی و یا باز و بسته کرد.


دیافراگم (DIAPHRAGM) : دیافراگم روزنه های روی لنز است که قطر آن متغیر و قابل تنظیم است. دیافراگم برای کنترل مقدار نور عبوری از لنز به کار می رود. به این صورت که در فضاهایی که شدت روشنایی بالاست دیافراگم باید بسته تر و در فضاهایی که شدت روشنایی کم است دیافراگم باید باز تر باشد.
دیافراگم لنز ها به دو صورت دستی (Manual Iris) و اتوماتیک (Auto Iris) تنظیم می شود. در تنظیم دستی، دیافراگم با استفاده از یک رینگ دستی تنظیم می شود. کاربرد این لنز در دوربینهای مدار بسته تقریبا منسوخ شده است.
در سیستم اتوماتیک، تنظیم دیافراگم بوسیله یک موتور و باتوجه به دستوری که از دوربین می گیرد تنظیم می شود.

 

انواع پورت های تصویر بکار رفته در سیستم دوربین مدار بسته:

پورت AV :که با کابل ارتباطی AV صدا و تصویر را انتقال می دهد.

پورت SVIDEO:این پورت به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد.

پورت HDMI :این پورت تصاویر و صدا را با کیفیت بسیار مطلوبی انتقال می دهد که رکوردهای امروزی همه دارای این پورت هستند.


۱ - ۹) تقسیم کننده ها (SWITCHER)
switcher در سیستمهای مدار بسته برای وصل کردن چند دوربین به یک مانیتور مورد استفاده قرار میگیرد. سوییچرها به ۴، ۶، و ۸ کاناله تقسیم بندی می شوند . برای استفاه از این سوئیچرها باید با توجه به تعداد دوربین مورد استفاده در سیستم و نوع پورت دوربین ها دست به انتخاب بزنیم. برای استفاده از سوییچر، دوربینها را به ورودی های مختلف سوییچر وصل کرده و سپس از پورت خروجی سوییچر یک کابل به مانیتور وصل می کنیم. با انتخاب هر کانال تصویر دوربین متصل شده به آن کانال نمایش داده می شود. و یا می توان سوویچر را در حالت اتوماتیک قرار دهیم. بدین صورت که تصاویر دوربینهای مختلف به صورت گردشی (یکی پس از دیگری ) و طبق زمانی که ما تعیین می کنیم، به نمایش در بیاید.
QUAD: نوعی از تقسیم کننده های تصویر است که توانایی نمایش چند تصویر همزمان در صفحه نمایشگر را دارد. به این صورت که صفحه مانیتور به تعداد دوربینها تقسیم شده و هر قسمت تصویر یک دوربین را نشان می دهد.
امروزه با تولید دستگاه های جدیدتر دیگر از SWITCHER و QUAD استفاده نمی شود.
 دستگاه های ضبط کننده
در سیستمهای مدار بسته نیازمند این هستیم که تصاویر گرفته شده توسط دوربینها را ضبط کرده و طبق تاریخ و ساعت در جایی بایگانی کنیم تا در صورت نیاز به آن آرشیو مراجعه کرده و به فیلم مورد نیاز دسترسی پیدا کنیم.
انواع دستگاه ضبط کننده
 VCR : مخفف عبارت Video cassette Recorder است. این دستگاه یک دستگاه ضبط کننده قدیمی است که دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد. استفاده آن به این صورت بوده که باید دوربینها به ورودی یک QUAD یاSWITCHER وصل می شدند و خروجی تقسیم کننده را به VCR وصل می شد. در این سیتم به ازای هر ۳ ساعت باید یک فیلم VHS ضبط می شد که این کار غیر ممکن بود.
Time lapse توانست امکان ضبط تصویر بیشتری به ما بدهد. از نوار های VHS استفاده می کرد و امکان ضبط مجدد تصویر بر روی نوارهای استفاده شده را نیز داشت.
در حال حاضر هیچ کدام از دستگاههای بالا استفاده نمی شوند.
 DVR: دستگاه ضبط کننده ای است که تصاویر را به صورت دیجیتال بر روی هارد دیسک ضبط می کند. و نام کامل آن به صورت (Digital video recorder) است. با آمدن این دستگاه مشکل ضبط و آرشیو کردن تصاویر و بسیاری از مشکلات دیگر حل شدند. ضبط تصویر به صورت DVR را میتوان با یک دستگاه مجزا به نام standalone DVR انجام داد.
 در این سیستم دوربینها به کانالهای ورودی دستگاه وصل شده و تصاویرشان روی هارد دستگاه ذخیره می شود. تعداد کانالهای روی هر دستگاه ۴، ۸ و یا  16 با عدد است. روی این دستگاه همچنین ورودی و خروجی صدا هم وجود دارد. همچنین از پورت های خروجی این دستگاه که در انواع مختلفی هستند می توان برای مانیتور خروجی گرفت. این دستگاه ها همچنین دارای پورت صدا برای میکروفن و ... هستند.
نوع دیگر ضبط DVR به این صورت است که روی یک کامپیوتر کارت DVR نصب کنیم. در این حالت دوربین ها به کامپیوتر وصل شده و تصاویرشان روی هارد کامپیوتر ضبط شده و همچنین از مانیتور متصل به کامپیوتر می توان تصاویر را مشاهده کرد.
نکته: روی ھر کامپیوتر میں توان بیش از یک کارت نصب کرد.
انواع سیستم های مدار بسته
آنالوگ
: سیستم های اولیه مدار بسته بصورت آنالوگ بودند.دوربین های استفاده شده با خروجی video out  و کانکتور BNC  با کابل انتقالی کواکسیال به دستگاه های ضبط کننده یا همان DVR وصل می شدند
کابل کواکسيال
نکته : کیفیت این دور بین ها بر مبنای TV line بررسی می شد.
سیستم های تحت شبکه  (IP)internet Protocol
با توسعه صنعت کامپیوتر و شبکه،دوربینهای IP جایگزین سیستم آنالوگ شدند. اولین دوربینهای مدار بسته تحت شبکه در سال ۱۹۹۶ توسط شرکت (Access communication) بر پایه استفاده از پلاتفورم لینوکس تولید شد. دوربین های تحت شبکه از خروجی و کانکتور های RJ45 و با کابل های cat5 یا cat6 یا twisted pair به دستگاه NVR یا کامپیوتر متصل شده و بوسیله آن نمایش داده شده و ضبط می شود.